ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΠΡΟΣ ΥΠΟΥΡΓΟΥΣ
Αθήνα, 28 Μαρτίου 2016
Αριθ. Πρωτ. Φ. 1500.2/11721/2016 Πληροφορίες: Τηλ.:2131306768-769
ΠΡΟΣ: Κο Γιάννη Μουζάλα, Αναπληρωτή Υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής Κα Θεανώ Φωτίου, Αναπληρώτρια Υπουργό Κοινωνικής Αλληλεγγύης Κο Νίκο Τόσκα, Αναπληρωτή Υπουργό Προστασίας του Πολίτη
Θέµα: Μεταχείριση ασυνόδευτων ανηλίκων µεταναστών και προσφύγων
Αξιότιµη Κυρία και Αξιότιµοι Κύριοι Υπουργοί,
Επικοινωνούµε µαζί σας στο πλαίσιο της ειδικής αρµοδιότητας της Ανεξάρτητης Αρχής για την προάσπιση και προαγωγή των δικαιωµάτων του παιδιού (ν.3094/03), σε συνέχεια των πρωτοβουλιών µας και µε αφορµή τις τελευταίες εξελίξεις που επηρεάζουν τη χώρα µας, ως προς το προσφυγικό και µεταναστευτικό ζήτηµα και την υπογραφή και έναρξη υλοποίησης της Συµφωνίας µεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας, σχετικά µε την αντιµετώπιση της µεταναστευτικής κρίσης.
Η εν λόγω Συµφωνία, η οποία προβλέπει µια σειρά ρυθµίσεων µε στόχο «τον τερµατισµό της παράτυπης µετανάστευσης» στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν περιλαµβάνει ουδεµία αναφορά στα παιδιά, συνοδευόµενα ή ασυνόδευτα. Ωστόσο, πεποίθησή µας είναι ότι ουδόλως πρέπει να ανατραπούν οι ισχύοντες κανόνες µεταχείρισης των ανηλίκων, αντιθέτως µάλιστα να εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες για την προστασία των θεµελιωδών δικαιωµάτων τους, στο πλαίσιο εφαρµογής της Συµφωνίας αλλά και γενικότερα του διέποντος την Ευρωπαϊκή Ένωση πλαισίου δικαίου.
Εισαγωγικά επισηµαίνουµε ότι ο Συνήγορος του Πολίτη έχει ασχοληθεί εκτενώς εδώ και πολλά χρόνια µε θέµατα σχετικά µε τη µεταχείριση των ασυνόδευτων ανηλίκων και των παιδιών που µετακινούνται γενικότερα, έχει πραγµατοποιήσει πλειάδα επισκέψεων σε δοµές πρώτης υποδοχής, διοικητικής κράτησης, φιλοξενίας και φροντίδας τους, έχει εκπονήσει ειδικές εκθέσεις, πορίσµατα και άλλες προτάσεις και έχει συµβάλει στην εκπόνηση Ευρωπαϊκών εκθέσεων, όπως η πρόσφατη Έκθεση του Ευρωπαϊκού ∆ικτύου Συνηγόρων του Παιδιού, µε τίτλο «Απειλούνται η ασφάλεια και τα δικαιώµατα των παιδιών που µετακινούνται». Επίσης, ο Συνήγορος του Πολίτη συνεργάζεται αδιαλείπτως µε τα υπουργεία σας, συµµετέχοντας µε συµβουλευτικό ρόλο σε επιτροπές και συναντήσεις εργασίας σχετικά µε την εκπόνηση νοµοθετικών και διοικητικών µέτρων για τη βέλτιστη αντιµετώπιση των ανήλικων και ενήλικων προσφύγων και µεταναστών. Στην παρούσα ιδιαίτερα κρίσιµη συγκυρία, ο Συνήγορος του Πολίτη εκτιµά ότι είναι χρήσιµο και σκόπιµο να συνοψίσει τις βασικές υποχρεώσεις, που δεσµεύουν την Ελληνική Πολιτεία ως προς τη µεταχείριση των ασυνόδευτων ανηλίκων, σύµφωνα µε τις διεθνείς συµβάσεις, τις κοινοτικές οδηγίες τις οποίες έχει ενσωµατώσει η χώρα µας και τις διεθνώς αποδεκτές γενικές αρχές και κατευθύνσεις:
1. Οι ασυνόδευτοι ανήλικοι οι οποίοι εισέρχονται στην Ελληνική επικράτεια χρειάζεται πριν από όλα να αντιµετωπίζονται ως παιδιά – υποκείµενα δικαιωµάτων, όπως αυτά έχουν θεσµοθετηθεί από τη ∆ιεθνή Σύµβαση για τα ∆ικαιώµατα του Παιδιού (ν.2101/92) του ΟΗΕ και όχι ως παραβάτες της µεταναστευτικής νοµοθεσίας.
2. Σε περιπτώσεις, που η ηλικία του ασυνόδευτου ανηλίκου είναι αµφισβητούµενη, θα πρέπει να λαµβάνει χώρα εκτίµηση της ηλικίας του, µε συνδυασµό ιατρικών και ψυχοµετρικών παραµέτρων, σύµφωνα µε τις προβλέψεις της µε αριθ.1982/2016 (ΦΕΚ 335/2016) κοινής υπουργικής απόφασης των Υπουργών Εσωτερικών και ∆ιοικητικής Ανασυγκρότησης και Υγείας.
3. Κατά τη διαδικασία ταυτοποίησης – καταγραφής θα πρέπει να καταβάλλεται ιδιαίτερη προσοχή, ώστε οι ασυνόδευτοι ανήλικοι να µην καταγράφονται ως συνοδευόµενοι από ενήλικα πρόσωπα, που στην πραγµατικότητα δεν ασκούν νόµιµα την επιµέλειά τους.
4. Έµφαση θα πρέπει να δίνεται στην ενηµέρωση και κατάλληλη υποστήριξη των ανηλίκων προκειµένου να υποβάλουν αίτηµα παροχής διεθνούς προστασίας, µε τη συνδροµή των αρµόδιων επαγγελµατιών, ιδίως στις περιπτώσεις των ανηλίκων κάτω των 14 ετών.
5. Όταν υποβάλλεται αίτηµα οικογενειακής επανένωσης, θα πρέπει να διασφαλίζεται η φιλοξενία του ανηλίκου σε κατάλληλη δοµή µέχρι την ολοκλήρωση των διαδικασιών.
6. Όταν ασυνόδευτος ανήλικος δεν υποβάλει αίτηµα διεθνούς προστασίας ή όταν το αίτηµά του απορρίπτεται, η Ελληνική πολιτεία εξακολουθεί να έχει καθήκον προστασίας του µέχρι την ενηλικίωσή του ή µέχρι την λήψη µέτρων για τη συνένωσή του µε την οικογένειά του.
7. ∆εν επιτρέπεται απέλαση ή επαναπροώθηση ασυνόδευτου ανηλίκου, καθώς µια τέτοια ενέργεια δεν µπορεί να προσφέρει εγγυήσεις για την ασφάλειά του, όπως προβλέπεται και µε το άρθρο 13 παρ. 6 περ. β του Π∆ 114/2010, που ενσωµάτωσε το αντίστοιχο άρθρο 18 της οδηγίας 2005/85. Η Αρχή θεωρεί ως µόνη αποδεκτή διαδικασία επιστροφής ασυνόδευτου ανηλίκου στη χώρα προέλευσης αυτήν του επαναπατρισµού, εφόσον δεν υφίσταται ζήτηµα δίωξης ή διακινδύνευσής του και κρίνεται ότι λαµβάνει χώρα προς το συµφέρον του και µε στόχο την επανασύνδεσή του µε τη φυσική του οικογένεια ή την τοποθέτησή του σε κατάλληλη εγκατάστασή υποδοχής, σύµφωνα µε το άρθρο 25 του ν. 3907/2011.
8. Κάθε δυνατή προσπάθεια πρέπει να καταβάλλεται για την αποφυγή της στέρησης της ελευθερίας ανηλίκων παράτυπων µεταναστών1 . Ο περιορισµός της ελευθερίας µπορεί να δικαιολογηθεί για τον ελάχιστο χρόνο που απαιτείται για την καταγραφή τους και για την αναζήτηση κατάλληλου χώρου φιλοξενίας και φροντίδας τους.
9. Για την περίπτωση που οι διαθέσιµες θέσεις σε κατάλληλες δοµές / ξενώνες φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων δεν επαρκούν, θα πρέπει να υπάρξει µέριµνα για την τοποθέτηση τους σε χώρους φιλοξενίας προσωρινού χαρακτήρα, στους οποίους διασφαλίζεται η διαµονή τους ξεχωριστά από ενήλικα πρόσωπα, σε διαφορετικούς κατά φύλο χώρους, µε επαρκή εποπτεία από εξειδικευµένο προσωπικό (διερµηνείς, κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους) και για το απολύτως αναγκαίο χρονικό διάστηµα µέχρι την παραποµπή τους σε κατάλληλη δοµή φιλοξενίας µέσω του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Είναι σκόπιµο η παραπάνω ενηµέρωση να δοθεί στα αστυνοµικά τµήµατα και τις εισαγγελικές αρχές της χώρας, ώστε οι ανήλικοι να µην κρατούνται σε αστυνοµικά κρατητήρια.
10. Λόγω της νέας κατάστασης που έχει δηµιουργηθεί στη χώρα, χρειάζεται να δηµιουργηθούν και νέα πλαίσια φιλοξενίας των ασυνόδευτων ανηλίκων. Μία µορφή φιλοξενίας που εφαρµόζεται ευρέως στην Ευρώπη είναι η αναδοχή, αλλά για να µπορέσει να εφαρµοστεί νοµίµως στην Ελλάδα, χρειάζεται να προβλεφθεί και ενεργοποιηθεί ο θεσµός της επιτροπείας ασυνόδευτων ανηλίκων. Στην κατηγορία αυτή συνιστάται να εντάσσονται ανήλικοι που έχουν διαµείνει για κάποιο διάστηµα στη χώρα και εκτιµάται από τις αρµόδιες κοινωνικές υπηρεσίες ότι θα παραµείνουν για αρκετό χρονικό διάστηµα. 1 Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιµωρίας (CPT) Standards, 2015, σηµείο.97
Έχοντας υπόψη µας τη ραγδαία αύξηση των αιτηµάτων φιλοξενίας εκ µέρους ασυνόδευτων ανηλίκων, θα θέλαµε να µας ενηµερώσετε πώς προτίθεστε να εξασφαλίσετε την αδιάλειπτη λειτουργία και ενίσχυση των εξειδικευµένων δοµών φιλοξενίας για τους ασυνόδευτους ανηλίκους, οι οποίες θα πληρούν ελάχιστες προβλεπόµενες προδιαγραφές, ενόψει της επικείµενης σύστασης ∆ιεύθυνσης Υποδοχής και Κοινωνικής Ένταξης και µεταφοράς της αρµοδιότητας, που αφορά προγράµµατα κοινωνικής προστασίας αιτούντων άσυλο, ασυνόδευτων ανηλίκων, ευάλωτων οµάδων πολιτών τρίτων χωρών και ανιθαγενών καθώς και δικαιούχων διεθνούς προστασίας.
Τέλος, ο Συνήγορος του Πολίτη θεωρεί ότι δεν αρκεί να δίνεται γενικής φύσεως προτεραιότητα ως προς τη µετεγκατάσταση στους ασυνόδευτους ανηλίκους αλλά θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη άµεσης µετεγκατάστασης µεγάλου αριθµού ασυνόδευτων ανηλίκων, πέραν του προβλεποµένου για το γενικό πληθυσµό σύµφωνα µε το υπέρτερο συµφέρον του παιδιού. Με τιµή, Βασίλης Καρύδης Γιώργος Μόσχος Αναπληρωτής Συνήγορος του Πολίτη Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα ∆ικαιώµατα του Παιδιού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου